Onderzoeksrapport ROC Midden Nederland Wat studenten en docenten vinden van lessen over Positieve Gezondheid

ROC Midden Nederland leidt studenten op in Positieve Gezondheid. Zo leren zij het gedachtegoed kennen en worden ze voorbereid op de veranderende arbeidsmarkt. Hoe ervaren studenten dit onderwijs over Positieve Gezondheid? Daarover verscheen onlangs het onderzoeksrapport Positieve Gezondheid in het mbo-onderwijs. Britt van Bladel is onderzoeker bij ROC Midden Nederland en vertelt over haar bevindingen.

ROC Midden Nederland besteedt veel aandacht aan de nieuwste ontwikkelingen in gezondheid, welzijn, technologie en vitaliteit. Britt: ‘We werken hard aan onze ambitie om dé opleider te zijn van professionals die bijdragen aan een gezonde regio. We willen dat studenten en professionals een brede blik op gezondheid ontwikkelen zodat ze deze kennis kunnen toepassen in hun (toekomstige) werk.’

De mbo-opleider krijgt in missie op het gebied van gezondheid steun van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap die eerder dit jaar subsidie toekende vanuit het Regionaal Investeringsfonds (RIF) voor het programma Gezond Stedelijk Leven. Hiermee kan de komende vier jaar hard gewerkt worden aan het optimaliseren van het onderwijs en de regio, bijvoorbeeld op het gebied van Positieve Gezondheid.

Zo krijgen steeds meer studenten in de vakgebieden sport, welzijn, gezondheidszorg en uiterlijke verzorging onderwijs over Positieve Gezondheid. Maar werkt dat? Onderzoeker Britt van Bladel verdiepte zich in die onderzoeksvraag. ‘Naast het effect op studenten wilde ik ook onderzoeken hoe docenten het ervaren om les te geven in Positieve Gezondheid. Het doel was om inzichten, opbrengsten, succesfactoren en verbeterpunten in kaart te brengen.’ We spraken Britt over haar onderzoek.

Hoe pakte je het aan?

‘We wilden graag verhalen van studenten en docenten ophalen om te achterhalen wat zij nu daadwerkelijk van Positieve Gezondheid hebben geleerd en hoe het is om hier les over te geven. Gezondheid is best een ingewikkeld onderwerp; wat betekent dat eigenlijk voor jou? Om die vragen te beantwoorden hebben we een probe-kit ontwikkeld.’

Wat is dat, een probe-kit?

‘Een probe-kit is een pakketje met voorwerpen en opdrachten die kunnen helpen om gedachten en gevoelens te formuleren. Gebaseerd op voorgaande onderzoeken hebben we een eigen probe-kit ontwikkeld in de vorm een tas. Deze onderzoektas bevatte zes opdrachten over gezondheid en twee opdrachten over hoe het onderwijs werd ervaren. Zoals inspiratiekaarten, een mindmap of een dagboekje. De studenten en docenten mochten vervolgens zelf kiezen welke opdrachten ze maakten en na afloop interviewde ik hen om meer inzicht te krijgen in hun gedachten en ervaringen.’

En wat waren de uitkomsten?

‘Uiteindelijk deden 26 studenten en 6 docenten mee uit verschillende onderwijsprogramma’s. De mooiste uitkomst vind ik dat studenten er persoonlijk heel veel van opsteken. Door met Positieve Gezondheid aan de slag te gaan binnen het onderwijs leren ze hun eigen gezondheidssituatie beter begrijpen. Ze krijgen bijvoorbeeld meer inzicht in wat er wel en niet goed gaat en wat allemaal invloed heeft op hun gezondheid. Ook hebben ze echt een brede blik op gezondheid. Ze weten dat gezondheid meer is dan lichaam en geest.  De studenten vonden zelf de dimensie ‘Meedoen’ het belangrijkst. Daarnaast bleek dat ‘veerkracht’ en ‘eigen regie’ voor sommige studenten nog vage begrippen blijven. Een aandachtspunt voor ROC Midden Nederland is dan om deze begrippen nóg levendiger te maken.’

Waren er nog meer aandachtspunten?

‘Studenten hebben een wisselend inzicht in de mate van eigen regie die zij hebben. Actie ondernemen om zelf positief gezond te zijn blijft moeilijk. Net als bedenken welke kleine stappen je kunt zetten. Daarnaast zitten sommige studenten nog in een adviserende rol. Overwegend zijn studenten en docenten wel erg positief over Positieve Gezondheid. Toch geeft een enkeling ook aan dat werken met Positieve Gezondheid confronterend kan zijn. Belangrijk voor ons als school is om Positieve Gezondheid een vrijblijvend karakter te geven binnen onze opleidingen.’

Wat is de conclusie van het onderzoek?

‘Door gebruik van het gedachtegoed van Positieve Gezondheid doen studenten veel persoonlijke en professionele inzichten op. Daarentegen blijft het belangrijk dat er ook een goede koppeling met de praktijk gemaakt moet worden en dat er aandacht is voor het werken met verschillende doelgroepen. Ook is het belangrijk dat er voldoende tijd wordt genomen voor de veranderwens van studenten en er voldoende handvatten zijn voor docenten om les te geven over Positieve Gezondheid. De docenten blijken een hele belangrijke schakel en het vraagt van hen om een andere (coachende) rol dan zij wellicht gewend zijn. Ook beperkt Positieve Gezondheid zich nu nog vaak tot de les, maar de wens bestaat om het gedachtegoed meer te verweven in meerdere opleidingen en in de organisatie.’

Krijgt het onderzoek een vervolg?

‘We gaan aan de slag met het maken van ontwerpkaders: als we met Positieve Gezondheid willen werken, waar moet het dan aan voldoen? We hebben geleerd dat Positieve Gezondheid begint bij jezelf. Daarna kun je het pas toepassen op een ander. Dit kunnen mooie handvatten zijn voor onderwijsontwikkelaars en docenten. Het is een uitdaging om iedereen aan boord te krijgen. We willen docenten zo veel mogelijk gaan trainen met het gedachtegoed. Draagvlak is belangrijk. En tijd.’

Wat vond jij zelf opmerkelijk?

‘Hoewel Positieve Gezondheid iets is wat vanuit je eigen intrinsieke motivatie ontstaat en het toepassen ervan geheel vrijblijvend is, merk je toch dat studenten gauw voelen dat het verplichte lesstof is. Dat is ook wel logisch in deze setting; vaak voelt lesstof als opgelegd en niet als ‘persoonlijke groei’. Als ROC Midden Nederland kunnen we nog kijken hoe we het echt leuk kunnen maken, zodat studenten het sneller omarmen.’

Wat verraste jou het meest in dit onderzoek?

‘Studenten vonden het erg leuk om met de probe-kit te werken. Opdrachten in de tas gaven inzicht in de eigen gezondheid. Het bijhouden van een dagboekje schepte bijvoorbeeld al een verhelderend beeld. Eén van de opdrachten in de tas luidt: ‘Maak foto’s van dingen die volgens jou passen bij ‘gezondheid’. Ik had verwacht allerlei afbeeldingen van fruit en groenten te zien, maar hoe langer studenten hierover nadachten hoe meer dingen zij tegenkwamen. Uiteindelijk maakten ze vooral veel foto’s van sociale interacties met vrienden, van leuke activiteiten, dingen waar ze blij van worden. Ook dit bevestigde dat de pijler ‘Meedoen’ onder deze doelgroep erg belangrijk is.’

ROC Midden Nederland is al langer actief op het gebied van Positieve Gezondheid. Zo is in 2020 samen met partners het Vitaliteitslab geopend, in opvolging van het Future Care Lab dat een aantal jaren daarvoor werd geopend. In het Vitaliteitslab in stadion Galgenwaard in Utrecht ervaren professionals, studenten en bewoners hoe de aanpak van Positieve Gezondheid hun eigen leven en dat van de mensen om hen heen kan beïnvloeden. In onze Future Care Labs maken studenten, professionals, cliënten, medewerkers en bedrijven kennis met nieuwe technologieën en inzichten rondom Positieve Gezondheid en de zorg. Iedereen kan trainingen over Positieve Gezondheid volgen in het Vitaliteitslab.

Benieuwd naar het onderzoeksrapport? Lees het document hier.

Meer weten over de Probe-kit? Ga naar de Evaluatiewijzer.