Onderzoek naar Zelfmanagement in relatie tot Positieve Gezondheid
Het wijkplatform Indekerngezond in het Utrechtse Leidsche Rijn was voor onderwijskunde-studente Christianne Dingemanse onderwerp van onderzoek in haar scriptie. Zij onderzocht hoe Positieve Gezondheid wijkbewoners ondersteunt bij zelfmanagement van gezondheid.
Zelfmanagement
“Toevallig kwam ik op dit onderwerp door mijn vader die zelf onderdeel uitmaakt van een wijkteam”, vertelt Christianne over de keuze van haar onderwerp. Haar opleiding focust zich primair op hoe mensen leren en de mechanismen die hierin een rol spelen. “Leren doet men door grenzen over te steken. Daarin past Positieve Gezondheid heel goed. Je focust je niet enkel op fysieke gezondheid, maar je overstijgt deze dimensie.” Waarom werd Christianne specifiek door Postieve Gezondheid getriggerd? “Omdat in Positieve Gezondheid de focus ligt op eigen regie. Het zelf maken van keuzes om de gezondheid te bevorderen. Binnen de gezondheidszorg is nu vaak nog een heel afhankelijke relatie tussen een zorgverlener en zorgontvanger. Dat is echter niet het geval in wijkteams. Daarin wordt in een gelijkwaardige relatie tussen buurtbewoners opgetrokken en is de sociaal werker eerder ondersteunend. Die gelijkwaardigheid noopt tot zelfmanagement. Zelfmanagement is nog weinig onderzocht in relatie tot Positieve Gezondheid. Juist daarom vond ik die sociale wijkteams en Indekerngezond zo interessant.”
Reflecteren, verbinden met anderen, veranderende attitude en veranderend gedrag
Indekerngezond is een wijkplatfom en ontmoetingsplek in Leidsche Rijn, waar inwoners van de wijk aan de slag kunnen om hun gezondheid op een positieve manier te beïnvloeden. Dat gebeurt bijvoorbeeld door koffiemomentjes en workshops te organiseren. Aan de hand van interviews met 11 betrokkenen heeft Christianne getracht te achterhalen Wat de tevredenheid met de eigen gezondheid beïnvloedt en hoe mensen dat zelf managen. De projectleider, hosts, workshopopleiders en gasten werden allen bevraagd middels kwalitatief onderzoek. Vervolgens heeft Christianne de interviews gecodeerd tot vier belangrijke uitgangspunten. “Voor de deelnemers ging het om reflecteren; op een gezonde manier nadenken over je gezondheid, verbinden met anderen, veranderende attitude (o.a. eigen regie en vertrouwen krijgen) en veranderend gedrag. De participanten leerden door te reflecteren en door te verbinden met anderen hun attitude en gedrag voor gezondheid te veranderen. Daarbij heb ik ook de context en omgeving laten meewegen. Indekerngezond biedt allerlei interventies aan die helpen het zelfmanagement te bevorderen. Denk aan de inzet van het spinnenweb in koffiemomenten, of het geven van verantwoordelijkheid aan buurtbewoners. Deze laatste draagt bij aan de verbinding met anderen, en maakt dat mensen vanuit die verantwoordelijkheid het goede voorbeeld willen geven en hun gedrag veranderen. De verschillen in de basis voor gezondheid hebben mij wel verrast, de een vond beweging het belangrijkst, de ander balans in rust en werken. Door deze basis te weten is zelfmanagement van gezondheid ook makkelijker.”
Interventie
De conclusie naar aanleiding van het onderzoek van Christianne: “Een gezonde leefstijl en zelfmanagement is voor ieder individu relevant. Een initiatief als Indekerngezond heeft het in zich om bij te dragen aan het zelfmanagement van betrokken wijkbewoners. De manier waarop Indekerngezond is opgezet, draagt bij aan verbinding met anderen en aan het reflecteren op gezondheid. Als advies aan andere initiatieven die wijkgericht voor en door bewoners aan zelfmanagement en Positieve Gezondheid willen werken, zou ik mee willen geven om deze twee mechanismen (verbinding & reflecteren) en de twee manieren van zelfmanagement (gedrag & attitude) als doel voor ogen te houden. Dit zijn belangrijke pijlers voor het bevorderen van zelfmanagement in relatie tot Positieve Gezondheid. De persoonlijke verhalen van betrokken wijkbewoners die ik bij Indekerngezond gesproken heb voor mijn onderzoek, maken dit heel mooi inzichtelijk.”