Huisarts en auteur Hans Peter Jung over handboek Positieve Gezondheid in de huisartsenpraktijk: ‘Vraag je als huisarts af: waarom doe ik dit werk?’

Huisarts Hans Peter Jung is één van de auteurs van het handboek Positieve Gezondheid in de huisartsenpraktijk dat eind april van dit jaar verschijnt. Het boek geeft een algemene introductie op Positieve Gezondheid, stipt aan waarom men in zorg breder naar gezondheid moet gaan kijken en geeft vervolgens weer hoe je als huisarts aan de slag kunt. Hans Peter vertelt aan de hand van zijn levensverhaal waarom hij dit boek schreef samen met Machteld Huber en Karolien van den Brekel.

Wil ik dit nog wel?

“Er hebben twee opeenvolgende gebeurtenissen in mijn leven plaatsgevonden, waardoor ik anders naar mijn leven en mijn werk ben gaan kijken. Het eerste is het overlijden van onze dochter Robin. Dat gebeurde in een periode dat ik mij steeds moeier voelde en dat het drukker werd in mijn praktijk. Toen mijn dochter, voor wie ik lange tijd heb gezorgd, overleed, pakte ik al gauw de draad weer op. En dat viel gruwelijk tegen. Ik besefte me dat ik niet moe was geworden van het zorgen voor mijn gehandicapte dochter, maar van mijn werk. Ik was mij gaan verhouden tot de drukte, ik beknibbelde wat op de consulten en had niet door dat ik roofbouw op mijzelf aan het plegen was. Ik leg het altijd uit als een kikker in een pan met water die je op een vuur zet. Als het water langzaam opwarmt blijf je erin zwemmen, maar als je uit de pan springt en er weer terug in blijkt het water plotseling kokend heet te zijn. Dat riep bij mij de vraag op: wil ik dit nog wel? Wat is belangrijk in mijn werk en waar word ik blij van? Op het sterfbed van mijn dochter beloofde ik haar dat ik betekenis aan mijn leven wilde geven. Dat was voor mij een drijfveer om het roer om te gooien. Een tweede belangrijke gebeurtenis die mij aanzette tot een kantelpunt was de mindfulnesscursus waar mijn psycholoog mij naartoe stuurde in het laatste jaar dat mijn dochter ernstig ziek was. Mindfulness leert je om in het hier en nu te zijn. Het gekke is: dat heb ik 14 jaar lang gedaan voor mijn dochter. Ik gaf haar ’s ochtends eten en moest dat heel bewust doen, want ze was blind en zou zich kunnen verslikken. Maar in mijn spreekkamer was ik zo weinig in het hier en nu. Toen besefte ik mij dat er wat moest veranderen.”

Dit past bij wat ik wil en nodig heb

“In de regio Limburg waar ik werk was Chantal Walg bezig met het oprichten van een regionetwerk Positieve Gezondheid. Ze had me al vaker gebeld om te vragen of ik mee wilde doen. Maar ik zat nog middenin de verwerking van het verlies van Robin en ik kon daar niets extra’s bij hebben, dacht ik. Op een dag belde ze mij en zei: ‘Dit is de laatste keer dat ik je bel, maar ik wil je nog één keer vragen of je mee wilt doen.’ Toen ik daar was, hielden we een kennismakingsrondje. Ik mocht als eerste iets vertellen. En ik vertelde over Robin. Mijn persoonlijke insteek leidde ertoe dat iedereen iets persoonlijks deelde. Dat was zoiets krachtigs. Ik besefte direct: dit past goed bij wat ik nu wil en nodig heb.”

Anders organiseren

Maar het over een andere boeg gooien, was nog niet zo eenvoudig. “Ik was in mijn eentje aan het pionieren en ging bijna kopje onder door de druk. Ik besloot dat ik een extra collega nodig had om te overleven, maar wij bleven alles hetzelfde doen als voorheen. En na een jaar liep mijn nieuwe collega ook over en kwamen we opnieuw in de problemen. Toen besloten we dat het nu echt anders moest. Daarbij hadden we het geluk dat de zorgverzekeraar ons wilde steunen. Door een vast bedrag per patiënt per jaar te krijgen, konden we meer tijd voor patiënten vrijmaken. Die tijd gebruikten we om het andere gesprek te voeren. Dat betekent dat je het ook in de organisatie anders gaat doen. Er kwam zelfs een derde collega bij, die juist vanwege onze nieuwe manier van werken zich bij ons wilde aansluiten. Dat is heel bijzonder in de krimpregio waar ik werk.”

Meer rust

Positieve Gezondheid bood op slag meer rust. “Als je werkt met Positieve Gezondheid kun je als huisarts een beetje achterover leunen. Je bent in het moment, maar laat de patiënt zijn verhaal doen. Je beweegt mee met wat er gebeurt. Voorheen zat ik vooral met mijn eigen agenda. Dat is inherent aan het medisch-analytisch denken dat je leert in je opleiding. Dat vergt een andere vorm van concentratie; je bent continu aan het zoeken naar oplossingen voor de patiënt. In Positieve Gezondheid mag ieder persoon zijn of haar verhaal doen. In de verhalen van patiënten, dragen zij ook vaak zelf een oplossing aan. Dat gaf mij als huisarts rust. En ook patiënten zijn erover te spreken. Ze merken dat je meer ruimte hebt en voelen zich gehoord.”

Plek geven

“Met Machteld samen besprak ik de mogelijkheid om een boek te schrijven over onze ervaringen. Ik ben ooit Geneeskunde gaan studeren naar aanleiding van een boek dat ik las op de middelbare school: Dorp aan de Rivier van Antoon Coolen. Het boek ging over de ervaringen van een huisarts in een klein dorp aan de Maas. De verhalen waren zo mooi en inspirerend en wonderbaarlijk genoeg werd ik zelf ook huisarts in een klein dorp aan diezelfde Maas en de werkelijkheid kon zich goed meten met die van Antoon Coolen. Ik zag het schrijven van een boek als een kans om dat wat ik heb meegemaakt een plek te geven en anderen te inspireren wat het doet als je op een andere manier gaat werken.”

Verlangen naar de eindeloze zee

“Ik ben heel blij met de mooie balans in dit boek. We belichten mooie, waargebeurde patiëntcassussen, maar het is ook praktisch. Mijn liefde voor het vak komt enorm tot zijn recht in dit boek. Wat ik zelf daarbij heel wezenlijk vind is de omschrijving van Antoine de Saint-Exupéry, waaraan we dit boek grotendeels ophangen: “Als je een schip wil bouwen, moet je werklui niet opdragen hout te verzamelen, je moet niet het werk verdelen en orders geven. Leer in plaats daarvan mensen eerst te verlangen naar de eindeloze zee.” Vraag jezelf als huisarts af: waarom doe ik dit werk? Waar word ik ten diepste blij van? We hebben in ons vak bewust gekozen voor gezondheidszorg, voor het contact met mensen. Kun je daar dingen aan ontlenen om op je eigen leven en handelen te reflecteren? Dat besef wilde ik heel graag delen. Ga onbevangen dit boek in en laat je meenemen.”

Afbeelding: Laurens Eggen