Hoe implementeer je Positieve Gezondheid op een basisschool?

In 2018 stelde Limburg zich ten doel de positief gezondste provincie van Nederland te willen worden. Jos Clout, directeur van basisschool de Zonnewijzer in Roermond, wilde daaraan bijdragen. Hij besloot als vrijwilliger Positieve Gezondheid bij ouderen onder de aandacht te brengen. Maar bedacht zich dat dit mooi is om ook bij kinderen te doen. Lees hoe Jos zijn gedachten omzette in een schoolprogramma en welke kernelementen bijdroegen aan een succesvolle implementatie.

“Hoe jonger je begint met Positieve Gezondheid, hoe meer waarde het aan iemands leven toevoegt.” meent Jos Clout. Hij was al enkele jaren bekend met het spinnenweb. “Wat zou je met dit gedachtengoed kunnen doen in het onderwijs, wetende dat op de school waar ik werk veel sociale armoede is en overgewicht en laaggeletterdheid vaak voorkomt ? Doorgaans proberen we reparaties aan de ‘achterkant’ uit te voeren, maar hoe mooi is het als je dat aan de voorkant kunt doen.” In 2019 startte Jos met een speciaal programma voor kinderen van 10-11 jaar op ‘zijn’ basisschool.

De eerste stap
Allereerst stelde Jos aan iedereen om hem heen de vraag: ‘Wat betekent Positieve Gezondheid voor jou?’. Hij spoorde de kinderen voor wie hij zich wilde inzetten, aan om diezelfde vraag aan hun ouders, familie en vriendjes te stellen. “We trokken al snel de conclusie dat we niet verder kwamen dan gezond eten en bewegen. Er was dus nog veel te doen.”

Netwerk vormen
“Vervolgens heb ik ketenpartners zoals jeugdzorg, kinderopvang, gemeente en bibliotheek uitgenodigd voor een kop koffie en vlaai én mijn plan. Ik heb met hen de zes dimensies besproken, en gevraagd ‘wat kunnen jullie hierin betekenen? Want hoe mooi is het als alle partijen een workshop verzorgen en kinderen trakteren op een betere vulling van het begrip welzijn.” Het plan van Jos vond gehoor. Er kwam een stroom van ideeën op gang en een activiteitenplan werd opgesteld.

Draagvlak creëren
Op de Zonnewijzer moest het traject ingebed worden. Hij deelde zijn plan en zijn kennis over Positieve Gezondheid met de docenten en liet hen het spinnenweb invullen. Jos licht toe: “Ik wilde zelf het traject leiden om ervaring op te doen en zorgde ervoor dat docenten gemakkelijk konden aansluiten. Ketenpartners verzorgden de extra activiteiten.
De ouders heb ik vanaf dag één betrokken. Op een ouderavond heb ik hen geïnformeerd: ‘dit traject wil ik met de kinderen oppakken, krijg ik jullie toestemming?’. Iedereen zei meteen ‘ja, doen’! Ondanks het feit dat de gezinnen verschillende culturele achtergronden hebben zagen de ouders direct de voordelen en boden hulp aan.”

Plannen maken
Daarna kwamen de kinderen aan bod. “We hebben hen gevraagd ‘hoe kan je de regie over jouw leven nemen?’ en ‘Wat wil je dan in de komende twee maanden gaan doen?’. Ter ondersteuning heeft ieder kind het spinnenweb ingevuld. De plannen mochten ze zelf presenteren.” Jos kijkt met plezier terug op deze momenten. “De één wilde vlogger worden, een ander drie kilo afvallen, een derde zich aansluiten bij de atletiekvereniging. Ieder kind kreeg een buddy in zijn eigen omgeving toegewezen om te helpen bij de realisatie van zijn of haar plan.”

Activiteitenplan
Op school zijn de workshops en naschoolse activiteiten met de ketenpartners ingezet. Jos vertelt over de inzet van een workshop mindfulness. “Zie je het voor je, een volle klas pré-pubers, liggend in de gymzaal, nog volledig onbekend met mindfullness? Er gebeurde veel, je zag de gezichten ter plekke veranderen. Dat maakte veel indruk op mij.”
Verder konden de kinderen meedoen aan sportactiviteiten, een tochtje met het gelukstreintje en meer.

Waardevolle uitkomsten
“Covid-19 zorgde helaas voor een vertraging maar uiteindelijk hebben de kinderen het programma kunnen afmaken en elkaar de uitkomsten gepresenteerd. Er is kennis opgedaan, geleerd verantwoordelijkheid te pakken en verbinding te maken. Dit werd ervaren als een cadeau.
Jos was ontroerd dat de kinderen aan hem vroegen ’waarom doe je dit moois met ons?’. “Een mooie spiegel voor mij, om te weten dat je betekenisvol bezig bent.”

Kernelementen voor succes
“Het traject is nu afgerond. We hebben ervaren op welke wijze Positieve Gezondheid een plek kan krijgen in het reguliere onderwijs. Jos benoemt de kernelementen die hierbij van cruciaal belang zijn: “Doe dit nooit als school alleen. Je hebt partners nodig die meedenken, – doen en iets brengen. Doe dit nooit alleen met de kinderen. Betrek altijd de keten van leerkrachten, ouders en verzorgers. Kinderen zijn heel slim in plannen maken, maar pas als ze weten dat ze ondersteund worden en dat bijvoorbeeld de weg naar geld via partners te vinden is, zetten ze door.”

Vervolg?
Jos bevestigt dat er vanuit andere scholen belangstelling is om Positieve Gezondheid toe te passen. “Ik push niet, omdat er momenteel erg veel in het onderwijs gebeurt. Ik vestig mijn hoop meer op een structurele plek van het gedachtengoed in het wettelijke curriculum voor het basisonderwijs. Daar lobby ik voor.”

Foto: John Peters (johnpetersfotografie.nl)