Gedeputeerde Meindert Stolk: ‘Een aantrekkelijke leefomgeving kan ervoor zorgen dat mensen meer bewegen, maar helpt bijvoorbeeld ook bij sociale contacten’

Meindert Stolk is gedeputeerde Gezond en Veilig in de provincie Zuid-Holland. De provincie gaat enthousiast aan de slag met Positieve Gezondheid als leidraad voor het verbeteren van de gezondheid van inwoners. Er is oog voor de fysieke leefomgeving, voor inspraak van bewoners, maar ook voor het belang van samenwerking. De komende periode deelt Zuid-Holland verhalen over hun zoektocht in de nieuwsbrief van iPH. 

Waarom wil Zuid-Holland de gezondheid van de inwoners verbeteren?

‘Zuid-Holland is de dichtstbevolkte provincie van Nederland. We hebben grote steden, er rijden veel auto’s en er is grote industrie zoals in de haven in Rotterdam. Dit heeft impact op de luchtkwaliteit bijvoorbeeld, of zorgt voor veel geluid, en dat kan effect hebben op de gezondheid van mensen. We willen een zo gezond en veilig mogelijke leefomgeving voor onze inwoners, dus wij zien hier een taak voor ons weggelegd. Tegelijk voeren wij als provincie ook zelf diverse taken uit, waarbij we invloed kunnen uitoefenen op de gezondheid van onze inwoners. Denk aan aanleg van wegen en fietspaden. Beheer van natuurgebieden of toezicht op grote bedrijven. Daarnaast investeren we in een aantrekkelijke leefomgeving die uitnodigt om te bewegen, te sporten en te recreëren. En zetten wij ons in voor een groene omgeving die ook beschermt tegen de weersextremen van de toekomst zoals hitte en wateroverlast. Als we binnen al die taken gezondheid een prominente rol geven, slaan we meerdere vliegen in één klap. Hierbij betrekken we ook inwoners, bijvoorbeeld bij het meten van luchtkwaliteit of geluidshinder.’

Hoe wil de provincie de gezondheid bevorderen?

‘We zijn begonnen met de vraag ‘wat is gezondheid eigenlijk?’ Zo zijn we ook terechtgekomen bij Institute For Positive Health (iPH) en ontdekten we dat gezondheid ook gaat over zingeving, mee kunnen doen en ervaren kwaliteit van leven. Dit heeft ons ervan bewust gemaakt dat een bepaalde actie in de fysieke leefomgeving op verschillende fronten effect kan hebben. Een mooi parkje helpt mensen bijvoorbeeld niet alleen om meer te lopen, maar kan ook bijdragen aan sociale contacten.

Om daar meer over te leren, werken we samen met iPH en Adema architecten in het project ‘Positieve Gezondheid op de tekentafel’. Samen met bewoners en de gemeente nemen wij een wijk onder de loep om te kijken hoe de inrichting kan verbeteren zodat deze bijdraagt aan Positieve Gezondheid. We spreken met gemeenteambtenaren die werken voor zorg en welzijn en voor de fysieke inrichting. Beide groepen hebben hun eigen manier van werken en hun eigen ‘taal’ ontwikkeld. Het concept Positieve Gezondheid helpt om een gemeenschappelijke taal te spreken en door een gezamenlijke bril te kijken. Zo werken we bijvoorbeeld samen in het entreegebied in Zoetermeer. Hier komt een nieuwe groene wijk, maar wie vindt het straks leuk om in de geplande boomgaard te werken? Kunnen we nu al met bewoners aan de slag in de vergroening? En wie gaat er straks spelen in alle binnentuintjes die in het ontwerp voorzien zijn?’

Hoe ziet jullie aanpak er verder uit?

‘Verder sluiten we zoveel mogelijk aan bij wat er al gebeurt. Er zijn immers ook anderen bezig met gezondheid, denk aan de GGD’en, onderzoekers, artsen, architecten, bedrijven, boeren en maatschappelijke organisaties. Er was echter nog geen plek waar al deze partijen samenkomen. Daarom hebben wij een ‘Gezond Verstand’-netwerk opgericht. Deelnemers hebben vanuit hun eigen expertise kennis over gezondheid, brengen dit samen en komen met ‘gezond verstand’ tot nieuwe inzichten. We zijn nu een paar keer samen gekomen en dit levert mooie gesprekken op tussen heel bevlogen mensen. We ontdekken hoe we elkaar verder kunnen helpen en samen grotere stappen kunnen zetten. Daarnaast hebben we enkele projecten en regelingen opgezet met direct effect in de leefomgeving. Daarbij richten we ons op kwetsbare groepen, die vaak in meer ongezonde omgevingen leven waar de levensverwachting soms wel 8 jaar korter is. Ook ligt de focus op plekken waar veel mensen bij elkaar komen, zoals schoolpleinen of bedrijventerreinen.’

Geef eens wat voorbeelden?

‘Bijvoorbeeld de schoolpleinen. Hoe groener deze zijn, hoe minder ruzie, diverser spel en meer kennis de kinderen hebben over de natuur. Bovendien zorgen groene schoolpleinen in dichtbebouwde stadswijken voor minder hittestress en wateroverlast. En het is een ontmoetingsplek in een wijk. Via Consulting Kids hebben we daarom samen met leerlingen nagedacht hoe we de omgeving van scholen het beste kunnen inrichten. Dat levert weer nieuwe inzichten op. Kinderen gaven bijvoorbeeld aan een omgeving te willen met veel ‘grapjes’, omdat lachen gezond is.

Verder zijn er meerdere partijen die scholen subsidies, lespakketten, moestuinen of zonnepanelen aanbieden. Daarom denken we nu na met de GGD, IVN natuureducatie en Jong leren eten of we het aanbod meer kunnen bundelen, zodat de scholen gerichter en sneller aan de slag kunnen met het gezonder maken van de schoolomgeving. Iets soortgelijks doen we op bedrijventerreinen. Slechts 1% daarvan heeft voldoende groen en water. Het zijn vaak grijze, stenen omgevingen. In Zuid-Holland werken er wel 50.000 werknemers. Samen met IVN, Stichting Steenbreek en Groene Cirkel Bijenlandschap willen we zorgen voor meer vergroening. Dat nodigt uit tot een lunchwandeling, bijvoorbeeld, en zorgt voor minder hittestress. Bedrijven en medewerkers kunnen bijvoorbeeld subsidie aanvragen om bomen en struiken mee te planten voor een groene lunch- of buitenwerkplek of een bijvriendelijk ingericht deel van het terrein.’

Wat is er nog nodig om jullie inzet te verbeteren?

‘We doen al veel. Tegelijk is het soms ook een zoektocht: wat is precies je rol als provincie, waarmee maak je echt verschil, wat gebeurt er allemaal al en hoe kunnen we dat slim aan elkaar verbinden? Met de stappen die we nu zetten krijgen we dat steeds beter in kaart. En we pakken kansen wanneer die zich voordoen. De komende periode delen we onze projecten en verhalen in de nieuwsbrief van iPH om anderen te inspireren én om geïnspireerd te worden. Dus wordt vervolgd.’

Meer informatie

Wil jij meer weten over:

• Project Positieve Gezondheid op de tekentafel? Neem contact met projectleider Anna Zuidmeer, a.zuidmeer@pzh.nl
• subsidieregeling “Groen werkt beter?” kijk op: ivn.nl/subsidie-groene-bedrijventerreinen
• provinciaal programma Gezond en Veilig: zuid-holland.nl/onderwerpen/gezonde-veilige-leefomgeving/

Inspiratie en kennis delen met het programma Gezond en Veilig? Neem contact op met programma manager Irene Voskamp, ie.voskamp@zph.nl