Docent-onderzoeker Fontys: ‘Werken vanuit Positieve Gezondheid maakt het verschil’

Vanuit veerkracht en zingeving naar een succesvolle hogeschool met weerbare, vitale en gelukkige studenten. In Nederland werken steeds meer onderwijsinstellingen vanuit een breed perspectief op gezondheid. Hoe leer je vanuit het gedachtegoed te werken? Wat kan werken met Positieve Gezondheid betekenen voor studenten? We spraken Dr. Esther Bloemen-van Gurp over de kracht van het gedachtegoed en hoe het toekomstige professionals helpt bij zingeving en balans. Reina Noij (coördinator studentwelzijn Academie voor Verpleegkunde Zuyd Hogeschool) vult aan over Positieve Gezondheid binnen de opleiding Verpleegkunde en het Studentwelzijn.

Esther is als senior docent-onderzoeker verbonden aan Fontys Paramedisch en richt zich op het bevorderen van Positieve Gezondheid. Esther is ook gecertificeerd trainer Positieve Gezondheid, participeert in onderzoek rondom Positieve Gezondheid en ondersteunt organisaties te werken met brede gezondheidsconcepten. Daarnaast werkt Esther als hoofddocent voor het lectoraat Wijkgerichte Zorg verbonden aan de Academie voor Verpleegkunde binnen Zuyd Hogeschool. Vanuit deze rol is Esther betrokken bij diverse (wijkgerichte) initiatieven waarbij de implementatie van Positieve Gezondheid een rol speelt. Esther neemt, vanuit beide organisaties, deel aan het kernteam van de Beweging Limburg Positief Gezond.

‘Positieve Gezondheid helpt veerkracht ontwikkelen maar ook de regie in handen te nemen’

Fontys Paramedisch en Zuyd Hogeschool besteden aandacht aan Positieve Gezondheid in de curricula. Zo leren studenten het gedachtegoed kennen en ermee te werken als toekomstig professional. Ze starten hierbij vanuit het toepassen op zichzelf. “Wat maakt dat ik me Positief Gezond voel ondanks de uitdagingen die ik in het dagelijks leven tegenkom en hoe kan ik hier de regie in nemen?” Het biedt handvatten bij de uitdagingen waar de studenten mee te maken hebben, bij het maken van keuzes en ze worden voorbereid op de veranderende arbeidsmarkt. Esther: ‘Positieve Gezondheid kan helpen om de blik naar binnen te brengen. Hoe zit ik er eigenlijk bij en wat is nu echt belangrijk voor mij? Ook bij keuzes maken. Er zijn zoveel uitdagingen in het leven tegenwoordig. Jongeren willen alles, overal in participeren. Dat is soms heel lastig. Positieve Gezondheid helpt veerkracht ontwikkelen maar ook de regie in handen te nemen.’

Nieuw model open gesprek met studentbegeleidingsgesprekken

Binnen de Academie voor Verpleegkunde zijn de studentbegeleidingsgesprekken, voorheen SLB (studieloopbaan)gesprekken, niet meer alleen gericht op wat er niet goed gaat tijdens de studie. Esther: ‘We zetten nu veel meer in op preventie en welzijn. Vanaf het begin van het eerste leerjaar zijn er daarom nu studentbegeleidingsgesprekken in de vorm van een open gesprek. Iedereen krijgt die gesprekken, of het nu goed of slecht gaat, want elke student wil gezien en gehoord worden en verdient aandacht en begeleiding. Ook hoeft een gesprek niet per se over de studie te gaan, zo kom je juist bij de oorzaak waarom het op school minder goed loopt. Bij het ontwerpen van dit nieuwe model zijn naast docenten ook studenten betrokken.’

Reina: ‘Uit breed onderzoek uitgevoerd van 2021 tot en met 2023 bleek dat studenten behoefte hebben zich gehoord en gezien te voelen evenals de behoefte aan continuïteit en begeleiding. Ook is er de wens te kijken naar wat er wel goed gaat en niet alleen naar wat er niet goed gaat. Het benoemen wat er goed gaat en de vraag waar verder behoeftes liggen is een belangrijk aspect. Deze positieve insteek is belangrijk voor het vertrouwen van de student. Binnen het begeleidingstraject worden vragenlijsten ingezet. De vragen in deze lijsten zijn geformuleerd vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. Door het van een andere kant te benaderen, het omdenken, merk ik persoonlijk dat het de studenten sterkt.’

Eigen regie bij studenten

Esther: ‘De regie van het open gesprek ligt bij de studenten en er ligt een signalerende rol voor betrokken docenten die op hun beurt, in overleg met de student, een decaan of studentenpsycholoog in kunnen schakelen. Dit raakt de kern van Positieve Gezondheid: niet de afwezigheid van ziekten en beperkingen zijn het uitgangspunt, maar het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren. We moeten het zo organiseren dat studenten in hun kracht aangesproken worden in plaats van in hun zwakte. Met als uitgangspunt de vraag: ‘Wat heeft iemand nodig om zijn of haar ding te kunnen doen?’.

Reina: Studenten houden liever zelf de regie in hun eigen leerproces. Binnen de Academie voor Verpleegkunde zijn ze in het curriculum inhoudelijk bezig met Positieve Gezondheid. Dat was de aanzet om Positieve Gezondheid ook in te zetten binnen de lijn van studentbegeleiding.’

Het gedachtegoed van Positieve gezondheid binnen curricula

Op dit moment is bij Hogeschool Zuyd de koppeling Positieve Gezondheid gemaakt met het curriculum bij de opleiding Verpleegkunde. Dat maakt de vertaling ervan naar de studentbegeleidingsgesprekken makkelijker. We willen onderzoeken of deze manier van begeleiding ook voor andere opleidingen passend is zoals ICT of Engineering. Dat zijn echter andere studenten en een ander type docent. Bovendien hebben deze studenten vanuit hun curriculum niet direct te maken met Positieve Gezondheid, dus de vertaling ervan vraagt meer. Esther: ‘Binnen Fontys kijken we met studiecoaches of het een manier van begeleiden is die ook daar geïntegreerd kan worden. De Universiteit Maastricht onderzoekt in hoeverre de aanpak invloed heeft op de veerkracht van studenten en de overgang naar het werkende leven, of het kan leiden tot minder uitval.’

Aan de slag met Positieve Gezondheid

Het gedachtegoed wordt steeds vaker gebruikt in het onderwijs, de vraag neemt vooral toe binnen het veld zorg en welzijn. Docenten erkennen dat het belangrijk is ermee aan de slag te gaan. In het eerste jaar gaan studenten vaker in gesprek met elkaar over het spinnenweb, wat bijdraagt aan het groepsgevoel en zorgt voor meer verbinding onderling voor de rest van de studietijd. Starten met Positieve Gezondheid begint bij het inspireren van mensen die betrokken zijn bij de opleiding. Van daaruit is het goed met de curriculumcommissies te praten en samen de mogelijkheden voor inbedding verder te verkennen, want iedere opleiding is anders ingericht.

Esther: ‘Vanuit Fontys wordt de basistraining Positieve Gezondheid en implementatiecoachtraining aangeboden. Hier is veel interesse in vanuit professionals werkzaam in het zorg en welzijnsdomein. Ook onder studenten wordt de basistraining aangeboden. Daarnaast hebben we met een paar teams binnen Fontys Paramedisch geëxperimenteerd om Positieve Gezondheid een rol te geven in het medewerkersbeleid. Hiervoor deden we mee aan een pilot van iPH. Ook vanuit medewerkersbeleid moeten we meer denken vanuit gezondheid in plaats van ziekte. Het is nodig om andere gesprekken te voeren.’

Dr. Esther Bloemen-van Gurp is een van de sprekers tijdens de inspiratiemiddag voor hbo-professionals op 12 juni 2024. In een interactieve sessie neemt ze ons mee hoe ze binnen de Academie Verpleegkunde van Zuyd Hogeschool het thema Positieve Gezondheid inzetten voor studentbegeleiding. Ook vertellen studenten hoe ze deze aanpak ervaren.