Diabetescafé verlegt de focus van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag

Diabetes type 1 vraagt 24 uur per dag aandacht en heeft een grote emotionele impact. Met diabetes sta je iedere dag voor de uitdaging: hoe kom ik zo stabiel mogelijk de dag door? Daarom introduceerde ziekenhuis Bernhoven in 2023 het diabetes type 1-café. ‘In het café komt de kracht van ontmoeting, herkenning, verbinding en wisselwerking naar voren. Het is een mooi voorbeeld van het verleggen van de focus van ziekte en zorg, naar gezondheid en gedrag’, vertelt diëtist en master-student Laura van den Bogaard.

Het idee voor het diabetescafé ontstond door gesprekken in de spreekkamer. ‘Sommige mensen met diabetes type 1 ervaren bijvoorbeeld schommelingen in hun bloedsuiker, en denken vaak dat ze daar alleen in zijn. Terwijl dit hoort bij het ziektebeeld en er dus veel meer mensen mee te maken hebben. Daar moesten we iets mee, vonden diabetesverpleegkundige Vera Smits en ik. We wilden deze mensen bij elkaar brengen. In co-creatie met patiënten met diabetes organiseerden we in 2023 het eerste diabetescafé en inmiddels hebben we al vijf bijeenkomsten gehad’, aldus Laura.

Iedereen is een expert

In het diabetescafé staat de dialoog centraal. ‘We starten altijd in groepjes met een voorstelronde en vervolgens een plenair deel. Daarna bespreken we stellingen en hebben we het over het dealen met diabetes. En dat allemaal met een positieve draai, waar eigen regie en kracht worden benadrukt. We spreken over bondgenoten in plaats van lotgenoten. Alles draait om leren van elkaar. We kijken dus ook verder dan de medische situatie van mensen. Dat heeft veel raakvlakken met Positieve Gezondheid.’

‘In het diabetescafé is iedereen een expert en leert van elkaar. De groepen bestaan uit mensen met diabetes van verschillende levensfases. Er zijn veel mensen met recent gediagnosticeerde diabetes die iets willen halen, maar ook ouderen die al jaren met diabetes leven en de anderen graag iets bijbrengen. Zo ving laatst een van de deelnemers ter plekke zijn hypo op, waarop een andere deelnemer plotseling tot inzicht kwam dat het ook zo in het openbaar kon in plaats van achter de schermen. Dat zijn heel waardevolle ervaringen’, vertelt Laura.

Diabetescafé voorziet in behoeften

Bernhoven startte in 2014 als een van de eerste ziekenhuizen met ‘zinnige zorg’, wat later werd vervangen door de term ‘passende zorg’. ‘Daardoor hebben we onder andere de frequentie van medische consulten met diabetes verlaagd. Wij kijken bij Bernhoven samen met de patiënt naar welke zorg op dat moment het beste bij die patiënt past. Om toch goed in de behoeften van de patiënt te blijven voorzien en hun vragen te beantwoorden, zijn we het diabetescafé gestart. Dat vangt precies die behoeften op die patiënten wel hebben, maar die niet per se thuishoren in een medisch consult. Denk aan: waar plak ik mijn sensor in de zomer? Hoe doen anderen dat? Het café heeft mijn consulten veranderd. Er zijn geen standaardcontroles meer en mensen komen met gerichte (hulp)vragen. Daardoor kan ik passendere zorg leveren.’

Als student aan de masteropleiding Healthy Ageing Professional doet Laura onderzoek naar de behoeften van mensen met diabetes type 1 in het diabetescafé. ‘In mijn studie kijk ik naar wat mensen nodig hebben en wat we in het café doen. En naar waar het diabetescafé het spinnenweb van Positieve Gezondheid raakt. We zien dat het diabetescafé heel goed aansluit op de behoeften van deelnemers en daardoor een brede benadering op gezondheid biedt. Keer op keer zijn we verwonderd wat er in het café allemaal gebeurt. De openhartigheid, de herkenning. Zoveel meer impact dan we in één op één consulten kunnen bereiken.’

Diabetescafé 2.0

In haar onderzoek is Laura ook bezig met het in kaart brengen van verbeteringen voor een toekomstig diabetescafé 2.0. Daarin staan bijvoorbeeld deelname van partners aan diabetescafé voor sociale steun, ophalen behoeftes vooraf aan diabetescafé en communicatie na bijeenkomst centraal. ‘Ik hoop dat we steeds meer impact maken met het diabetescafé’, aldus Laura.